Dit is de titel van het nieuwste rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau. Het gaat over de vraag waarom veel van de overheidshulp en -ondersteuning de mensen niet bereikt.
Het rapport werd donderdag gepresenteerd in het statige gebouw van het Sociaal Cultureel Planbureau aan de Bezuidenhoudseweg in Den Haag, schuin tegen over de huidige Tweede Kamer. Een groot deel van de inwoners die hulp en ondersteuning nodig hebben worden niet bereikt. Hierdoor verslechtert hun situatie. Worden de verschillen tussen arm en rijk groter en wordt het wantrouwen in de overheid vergroot.
Oorzaken liggen o.a. in het feit dat gemeenten nog te veel denken in termen van aanbod en voorzieningen en niet in termen van vraag en bereik. Dus veel gemeenten richten loketten in, plaatsen hun regelingen op de website en denken dat de mensen dan wel komen.
Ten tweede blijkt uit het SCP-onderzoek dat beleidsmakers niet altijd van realistische aannames en mensbeelden uitgaan. Zo wordt vaak aangenomen dat mensen rationeel handelen als zij problemen hebben en bij de gemeente om hulp komen vragen. In de praktijk blijkt dat mensen dat vaak niet doen: uit schaamte, uit wantrouwen, uit angst om toeslagen terug te moeten betalen of omdat ze niet weten dat er hulp bestaat. Beleidsmakers denken ook vaak dat mensen hulp kunnen krijgen vanuit hun sociale netwerk, terwijl er grenzen zijn aan wat mensen voor elkaar (kunnen) doen.
Om mensen beter te bereiken beveelt het SCP gemeenten drie dingen aan: ten eerste om niet de voorzieningen centraal te zetten, maar na te gaan hoe zij mensen kunnen bereiken en ondersteunen op een manier die aansluit bij de behoeften die er zijn. Ten tweede zouden gemeenten de hulpverlening niet alleen via (digitale) loketten aan moeten bieden, maar ook op mensen af moeten stappen. Tot slot raadt het SCP aan om ervaringsdeskundigen te betrekken bij het ontwikkelen van (nieuw) beleid en om structureel te blijven leren van de praktijk.
Er was een leuke werkvorm bedacht: we gingen beleid ontwerpen dat tegemoet komt aan bovenstaande “hiaten”. Vier “out of the box”-vragen als het gaat om het niet-bereiken van mensen. Laat de mensen zelf zeggen wat ze willen; wat nu als je met een smoesje binnen komt; als je een top 600 van mensen die hulp echt nodig hebben: wie zitten daar dan bij; en: welke rolwisseling zou je voor een maand willen aangaan.