Veiligheid voor de asielzoeker

Mensen op de vlucht

Vluchtelingen zoeken bescherming tegen oorlog, geweld en vervolging. Het gaat wereldwijd om 117 miljoen mensen. Het merendeel van de vluchtelingen blijft in eigen land, 43 miljoen zoeken elders veiligheid. Veel vluchtelingen worden opgevangen in buurlanden, dicht bij hun land van herkomst. Nederland en de EU ondersteunen opvang in deze regio’s om vluchtelingen beter te helpen en te voorkomen dat ze gevaarlijke reizen moeten maken. Enkele landen met grote aantallen vluchtelingen zijn Turkije (meer dan 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen), Libanon (ca 1,5 miljoen vluchtelingen); Jordanië (ruim 750.000 vluchtelingen, waarvan een groot deel in kampen) en Ethiopië (ruim 900.000 vluchtelingen, vooral uit Zuid-Soedan en Eritrea). Op de vlucht voor bedreiging en geweld ontmoeten vluchtelingen ook veel gevaren. Zo stierven de aflopen 10 jaar tijdens de oversteek van de middellandse zee 3500 kinderen.

Asiel is een grondrecht.

Met de verschrikkingen uit de Tweede Wereldoorlog in gedachten is in 1948 bij de opstelling van de VN-verklaring van de Rechten van de Mens, onder meer het asielrecht als mensenrecht geformuleerd. Dit asielrecht is daarna uitgewerkt in het VN Vluchtelingenverdrag (1951). Op grond van artikel 14 lid 1 van deze Verklaring heeft elk persoon het recht in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging. Het is verboden asielzoekers uit te wijzen of terug te sturen naar het land van herkomst wanneer ze het risico lopen vervolgd te worden, het zogenaamde verbod op refoulement (artikel 33). Het verdrag bepaalt ook dat bepaalde vluchtelingen, zoals personen die in verband worden gebracht met oorlogsmisdaden en dergelijke, géén recht hebben op asiel.

Veilige landen

Nederland hanteert een lijst van veilige landen, waarvan wordt aangenomen dat er geen systematische vervolging of ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Asielzoekers uit deze landen maken weinig kans op een verblijfsvergunning en doorlopen een versnelde procedure. Dit beleid is strenger dan dat van veel andere Europese landen.

Onvoldoende veilige opvang in Nederland

Het spreekt vanzelf dat vluchtelingen, na hun vaak risicovolle tocht, goede opvang nodig hebben. Het College voor de Rechten van de Mens stelt echter: “Asielzoekers in Nederland hebben recht op bescherming van hun lichamelijke en geestelijke integriteit. Dat betekent dat ze op een veilige en gezonde manier moeten kunnen verblijven in de opvang tijdens hun procedure. Op dit moment voldoet de overheid niet aan de minimumnormen voor opvang, en dat heeft grote gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van vluchtelingen. Hun mensenrechten worden onvoldoende beschermd” [1].
De ROB legt in een advies uit dat de opvangcrisis niet is ontstaan door hogere aantallen asielzoekers die het land binnen komen, maar omdat er al jaren gebrek is aan een lange termijnvisie vanuit de overheid.

Vooral kinderen de dupe

Nederland vangt nog steeds vluchtelingen op in noodopvang-locaties. Deze (crisis)noodopvanglocaties zijn bedoeld als tijdelijke opvanglocaties voor slechts een paar dagen en hoeven daarom aan minder kwaliteitseisen te voldoen dan reguliere opvanglocaties. Met als gevolg dat zaken als onderwijs, privacy, gezondheidszorg en veiligheid vaak ernstig in het geding zijn. Vaak verblijven kinderen veel langer dan de bedoelde paar dagen op deze locaties, soms wel maandenlang. Daarmee wonen ze al die tijd op een ongeschikte plek die schadelijk is voor hun ontwikkeling. Het gaat om duizenden kinderen.[2]

Gemeenten aan zet

De veiligheid van vluchtelingen blijft onzeker, vooral tijdens hun reis, maar ook in opvanglocaties. Er zijn te weinig reguliere opvanglocaties en via de Spreidingswet wordt geprobeerd om meer gemeenten te bewegen om asielzoekers op te vangen. Aalten moet er volgens de wet 200 opvangen. Dit aantal is echter te laag voor een volwaardig AZC. Om toch de noodzakelijke veiligheid en voorzieningen als gezondheidszorg en onderwijs te regelen streeft het college naar een locatie met 300 plaatsen, het minimumaantal voor COA voor een volwaardig AZC. De gemeente kan hiermee samen met COA – en niet te vergeten de eigen inwoners! – de veilige opvang organiseren die vluchtelingen zo hard nodig hebben.

Vluchten doe je niet zomaar

Vluchtelingen laten huis en haard achter omdat ze worden bedreigd, vervolgd of met oorlog te maken krijgen. Familie en vrienden, bezittingen, werk en opleiding; alles moeten ze achterlaten. De meeste vluchtelingen blijven in hun eigen regio, maar velen moeten lange en gevaarlijke routes afleggen om een veilige plek te vinden. Iedereen kan hiermee te maken krijgen, wij ook, dat blijkt uit de ervaringen tijdens WO2. Mensen in nood kun je niet alleen laten. We hebben elkaar nodig.