Joop Wikkerink, 14 januari 2023
Als voorzitter van het portefeuillehouders-overleg Sociaal in de regio Achterhoek ben ik verantwoordelijk voor de agenda van de 6-wekelijkse overleggen. We hebben het in de afgelopen tijd heel veel gehad over de inkoop, de aanbesteding, de contractvorming van de geïndiceerde zorg. Nu vind ik dat we het ook moeten gaan hebben over de wat verdere toekomst die nu al lijkt aangebroken: de houdbaarheid van de zorg. Er zijn daar de laatste tijd veel rapporten over verschenen. Ook de VNG laat zich niet onbetuigd.
Eigenlijk komen veel rapporten en onderzoeken wel op hetzelfde neer. We willen teveel oplossen met zorg. Terwijl de oorzaken van problemen veelal buiten de zorg liggen. Lage SES (sociaal-economische status), weinig bestaanszekerheid, laaggeletterdheid, ongezond leven, enz. De zorg wordt daardoor te duur (en de problemen van mensen niet kleiner). Bovendien lijkt de arbeidsmarktproblematiek i.r.t demografische ontwikkelingen nauwelijks oplosbaar. Wat te doen is nu de grote vraag.
Het zou mooi zijn als de discussies in de raden en met de inwoners omgebogen worden van het “recht op voorzieningen” en “de alsmaar stijgende kosten en personeelskrapte” naar de toekomst van de zorg en gezondheid. In een publicatie bij een aantal (zorg)partijen en de VNG wordt via een viertal bouwstenen de weg geëffend naar “meer preventie, inclusie en samenwerking”. Vooral bouwsteen no. 1 uit deze publicatie intrigeert mij. Hoe kunnen wij werken aan het besef van urgentie bij de inwoners dat er ingrijpende veranderingen nodig zijn.
“Wie zorgt er straks nog voor mij?”
In de publicatie “naar meer preventie, inclusie en samenwerking” wordt deze vraag beantwoord langs vier “bouwstenen”. In de komende weblogs komen ze allemaal langs. Nu iets over de eerste: ”Het vergroten van de betrokkenheid en besef van urgentie bij inwoners van alle leeftijden om samen als overheden, aanbieders en inwoners te werken aan de noodzakelijke verandering voor ondersteuning en zorg in de (nabije) toekomst”.
Niet minder maar anders
Dat lijkt een boodschap te zijn van “het wordt minder”. Ik zou zeggen “het wordt anders”. En één ding moet voorop blijven staan: iemand die acute of permanente zorg nodig heeft moet die zorg ook gewoon krijgen. Maar voor het zover is kunnen we als samenleving veel doen. Dat is ook nodig. Er zijn niet genoeg mensen meer om de zorg voor de steeds groter wordende groep zorgvragers te leveren. Dat probleem is nu urgent. In een groepsapp van wethouders hoorde ik dat er in Utrecht (natuurlijk grote stad) een wachtlijst is van 600 mensen voor de hulp bij huishouden. Soms loopt die wachttijd op tot enkele maanden. Natuurlijk kun je zeggen: maak dat beroep aanrekkelijker, beter betaald. Moet ook gebeuren, maar dat regelen we niet zo gauw op gemeentelijk niveau.
Hoe gaat dat in Aalten?
In de gemeente Aalten is het nog zo dat wanneer de aanbieder van Huishoudelijke hulp binnen twee weken na de opdracht niet kan leveren, de opdracht terug gegeven moet worden aan de gemeente, die dan een andere aanbieder zoekt. Dat gebeurt steeds meer. Dus de vraag is wel gerechtvaardigd: “wie zorgt er straks voor mij?”.
Het antwoord? Dat zullen we met z’n allen moeten doen. De verantwoordelijkheid daarvoor niet afschuiven of afkopen. En dan echt met z’n allen: jong en oud, arm en rijk, gezond en ziek.
Hoe werkt dat dan? Meer vrijwilligers, meer mantelzorgers, meer verantwoordelijkheid in buurten en wijken? Daarover zal het gesprek in de zeer nabije toekomst moeten gaan.