Woensdagavond verzamelden zich zo’n 40 mensen in de Paasberg in Terborg. GroenLinks-PvdA afdelingen uit de Achterhoek organiseerden daar een gesprek mèt voormalig asielzoekers. Bovendien was er muziek en een heuse honingproeverij.
Om 19.30 uur was er een spontaan optreden van een jongen uit Eritrea. Een alleenreizende minderjarige asielzoeker. Hij was deze avond meegevraagd door zijn begeleider Sabina. Hij speelde op een traditioneel snaarinstrument (krar of kirar) en zong er gevoelig bij. De zaal werd er stil van.
Drie gasten
Gespreksleider was Joop Wikkerink, wethouder in Aalten. Drie gasten uit drie verschillende landen deden hun verhaal. Zij kenden elkaar niet, maar ze hadden gemeen dat ze hun eigen land moesten ontvluchten. Dat ze in Nederland terecht zijn gekomen en dat ze hier een bestaan hebben opgebouwd of bezig zijn dat te doen. Na afloop deelden de gasten hun gegevens met elkaar want ze herkenden veel in elkaars verhalen en wilden contact houden..
Nog steeds angstig, een gevoel van niet-welkom zijn.
Het publiek ontdekte hoe moeilijk en ontwrichtend het is voor een mens om te moeten vluchten uit het eigen land. Hoe lang de reis duurt en wat het allemaal kost, aan geld, maar ook aan jaren van verloren familiecontact, scholing, werk. De verhalen lieten ons zien hoe jaren van onzekerheid over de toekomst frustrerend en kleinerend werkt.
Een eyeopener voor veel mensen was dat de vluchtelingen na vele jaren nog altijd bang zijn. Ze zijn op hun hoede vooral in het huidige politieke klimaat in Nederland, want ze herkennen de gevaren van extreemrechtse politici. Sabina vergeleek Milosoviç uit Joegoslavië met de Wilders hier. Ze weten uit ervaring dat groepen mensen gedemoniseerd en getreiterd worden en wat er dan kan gebeuren: dat kan uitmonden in moord en doodslag.
Hoe is het vervolgens om in een vreemd land aan te komen?
Sabina vertelde hoe ze in de negentiger jaren als jonge vrouw van twintig zes jaar lang van azc naar azc trok, zonder dat ze de gelegenheid kreeg om de taal te leren. Ze leerde het zichzelf door oude kranten te vragen bij de coa-medewerker. In Joegoslavië studeerde ze rechten, maar hier mocht ze niets doen. Inmiddels is ze getrouwd met een Nederlandse man, ze hebben een zoon en samen maken ze muziek. Sterker nog: man en zoon vormden samen met twee vrienden de band van deze avond. Sabina is tegenwoordig werkzaam als begeleider van jonge alleenstaande asielzoekers voor Vluchtelingenwerk Nederland en doet daarvoor ook presentaties met powerpoint op scholen en bij allerlei verenigingen.
“Ik wist niet waar we terecht gekomen waren”.
Manar vertelde over vroeger in Irak, hoe kinderen daar op school geïndoctrineerd werden door het dictatoriale bewind van Sadam Hoessein. Een keer werd op school gevraagd wat thuis werd gezegd over de regering. Kinderen zijn heel open en eerlijk, en ze had verteld dat haar vader die regering stom vond. Haar vader was een hooggeplaatst iemand, haar moeder werkte als accountant op een ministerie, maar die wisten meteen dat ze gevaar liepen. Moeder en zussen werden onmiddellijk op het vliegtuig gezet naar Berlijn onder het mom van bezoek aan een ziek familielid. Vader kon niet zomaar de grens over, hij dook onder met Manar. Via mensensmokkelaars zijn ze het land uit gekomen en ze gingen, vaak lopend, steeds verder richting Berlijn, naar moeder en de zusjes. Onderweg hebben ze enorm geleden, met name bij de grens tussen Oostenrijk en Duitsland. Ze hebben zelfs gevangen gezeten. De reis begon toen Manar zes jaar was en eindigde pas toen ze acht jaar was, twee jaar later zaten ze in een azc in Nederland. Dat was helemaal niet de bedoeling, ze wilden graag naar Berlijn. Maar hier konden ze uiteindelijk blijven en konden moeder en de zussen later in het kader van gezinshereniging volgen. Rond 1997 verbleven ze nog 7 maanden in AZC Groot Deunk in Barlo, daarna verhuisden ze naar een klein dorp in Drenthe. Moeder en zus waren vanavond aanwezig, en ook de Nederlandse man van Manar, haar kindje kon bij de oppas blijven. Het gesprek met Manar begon met tranen, omdat zij het verhaal van haar vader wilde vertellen en haar vader was nog niet zo lang geleden overleden.
Hoe is momenteel de opvang van vluchtelingen hier? Wat kan er beter?
Uit alle verhalen werd het ons duidelijk dat het mensonterend is dat de tijd die vluchtelingen moeten afwachten in een azc of ze een verblijfsvergunning krijgen, niet gebruikt mag worden om de taal te leren of om te werken. Dat willen ze allemaal. Ze willen niet lijdzaam jaren afwachten en niks doen. Het geweld dat af en toe de kop opsteekt is te wijten aan de frustrerende behandeling van de mensen die niks mogen doen aan hun toekomst, terwijl ze dat graag willen. Vaak hebben ze ook de capaciteiten en vaardigheden die ons land goed kan gebruiken. Manar bijvoorbeeld heeft uiteindelijk werktuigbouwkunde gestudeerd en werkt nu als ingenieur aan medische apparatuur.
Maar de weg daarnaar toe was heel moeilijk: op school werd Manar altijd te laag ingeschat. De leraren herkenden haar talenten niet. Taalprobleem? Vooroordeel?
Joop zorgde voor interactie met de betrokken zaal en er volgden goede gesprekken die in de pauze werden voortgezet, terwijl bij de bar een drankje kon worden gekocht en de muziek voor een relaxte sfeer zorgde. Intussen hadden Zack en zijn vrouw Shirley in de ruime keuken twee lange tafels smaakvol ingericht voor een honingproeverij.
Eigen bedrijf
Na de pauze vertelde Zack over zijn reis vanuit Syrië naar Nederland. Een barre tocht via Griekenland midden in de coronatijd. Vanwege die corona werd hij geweigerd in Ter Apel, liep midden in de nacht naar Emmen en kon pas na twee maanden zich registreren. Zijn lerares Nederlands zat ook in de zaal en zij kon af en toe bijspringen wanneer niet helemaal duidelijk was wat Zack bedoelde te zeggen. Hij wilde graag een eigen bedrijf beginnen in olijfolie en honing, maar vertelde hoe lastig dat is in Nederland. Zack werkt drie dagen bij een bedrijf en besteedt twee dagen (en meer) aan zijn bedrijf. Shirley en hij hebben besloten om te beginnen met een webwinkel en maken dankbaar gebruik van deze avond om een proeverij te houden. Daarom wordt de hele zaal uitgenodigd om naar de keuken te komen, waar Zack uitlegt welke olijfolie hij verkoopt en welke honing. Hij heeft heel wat potjes bijzondere honing, bv Spaanse lavendelhoning of kastanjehoning, een herfstmix van honing met gember en propolis en hij verkoopt ook stuifmeelkorrels uit Oekraïne. De mensen konden met houten lepeltjes van elk potje honing proeven en er was ook gelegenheid om producten met Zack’s eigen merk te kopen. Daar werd gretig gebruik van gemaakt. De flessen olijfolie konden ook gekocht worden.
Conclusie
Het was een ontroerende, pijnlijke, maar tegelijkertijd feestelijke avond waar alle aanwezigen het over eens waren: goed om dit soort ontmoetingen te hebben en deze verhalen te horen, verhalen die je misschien wel kent uit de media, maar die in een persoonlijke context plotseling zo schrijnend blijken te zijn. Vluchteling zijn ben je niet uit keuze. Vluchteling zijn wil niemand.
Verslag: Lizette Tijdink,
GroenLinks/PvdA Doetinchem
